-
1 барлыкка китерү
образова́ть; создава́ть/созда́ть; порожда́ть/породи́ть; сотвори́ть; вызыва́ть -
2 барлыкка китерү
ortaya çıkarmak, meydana getirmek -
3 барлыкка китерү
глсоздать, создавать, порождать -
4 китерү
перех.1)а) в разн. знач. приноси́ть/принести́ (газету, свободу, известие, запах, холод и т. п.) || принесе́ние, приноше́ниекире китерү — принести́ обра́тно
бүләккә китерү — принести́ в дар; принесе́ние (приноше́ние) в дар
б) приноси́ть/принести́, приводи́ть/привести́, подава́ть/пода́ть (ужин, обед на стол)икенчегә кыздырылган тавык китерү — на второ́е подава́ть жа́реную ку́рицу
в) приноси́ть/принести́, дава́ть/дать (доход, прибыль, пользу)яшелчәчелек ел да зур табыш китерә — овощево́дство ка́ждый год прино́сит (даёт) большо́й дохо́д
г) приноси́ть/принести́, доставля́ть/доста́вить (счастье, удовольствие, радость, неприятность и т. п.) || принесе́ние, доставле́ние (удобств, выгод, наслаждений и т. п.)2)а) приводи́ть/привести́, подводи́ть/подвести́, пригоня́ть/пригна́ть (кого, что-л., к кому, чему-л.) || приведе́ние, подведе́ниеатны болдыр янына китерү — подвести́ коня́ к крыльцу́
көймәне яр кырыена китерү — пригна́ть ло́дку к бе́регу
б) в разн. знач. приводи́ть/привести́ (в движение, порядок, боевую готовность; к победе, успеху, гибели и т. п.) || приведе́ниеуртак ваклаучыга китерү — мат. привести́ к о́бщему знамена́телю
в) приводи́ть/привести́, подводи́ть/подвести́ (к выводу, заключению, решению и т. п.)г) приводи́ть/привести́, предъявля́ть/предъяви́ть, представля́ть/предста́вить (факты, доказательства, аргументы, примеры) || приведе́ние, представле́ние, предъявле́ниед) приводи́ть/привести́, представля́ть/предста́вить ( свидетелей на допрос)3) наноси́ть/нанести́ (песок, ил) || нано́с4) завози́ть/завести́, привози́ть/привезти́, подвози́ть/подвезти́, доставля́ть/доста́вить (товары, строительные материалы, туристов и т. п.) || приво́з, заво́з, подво́з, доста́вка (товаров, продуктов на место)5) носи́ть, таска́тьинештән су китерү — таска́ть (носи́ть) во́ду из ре́чки
6) подпуска́ть/подпусти́ть || по́дпускярга якынрак китерү — подпусти́ть бли́же к бе́регу
эт беркемне дә янына китерми — соба́ка никого́ к себе́ не подпуска́ет
7) приводи́ть/привести́, приноси́ть/принести́ (котят, щенков); роди́тьуңган хатын ул китерер, изге хатын кыз китерер — (посл.) де́льная же́нщина рожа́ет сы́на, свята́я же́нщина - дочь
8) причиня́ть/причини́ть, наноси́ть/нанести́ (вред, урон, ущерб) || причине́ние, нанесе́ние9) вызыва́ть/вы́звать сон10) имеет индив. переводышартын китерү — испо́лнить (вы́полнить) все усло́вия (т. е. сделать как положено)
йоласын китерү — поступа́ть по обы́чаю
11) в знач. вспом. гл. образует сложные отымённые глаголытар-мар китерү — разгроми́ть
хәтергә китерү — вспо́мнить
кәефен китерү — развесели́ть
барлыкка китерү — созда́ть, сотвори́ть
•- китереп бирү
- китереп җиткерү
- китереп кертү
- китереп кушу
- китереп кую
- китереп сугу
- китереп тапшыру
- китереп ташлау
- китереп терәү
- китереп тору
- китереп чыгару -
5 китерү
bringen; herbeiführen; einführenзыян китерү Verlust m. bringenбала китерү gebärenбарлыкка китерү erschaffen; schaffen; entstehen lassen -
6 барлык
I сущ.1) нали́чие, существова́ние; то, что есть, име́ется, существу́етбарлыгы мәгълүм — изве́стно, что он (оно́, она́) существу́ет (име́ется)
барлыгын беләм — зна́ю, что он есть (существу́ет)
2) су́щее, действи́тельностьбөтен барлык хәрәкәттә — всё су́щее в движе́нии
3) суще́ственно, есте́ственнобөтен барлыгым белән — всем мои́м существо́м
•- барлыкка килү
- барлыкка китерү II сущ.; разг.доста́ток, бога́тство••III мест. опред.; см. тж. бөтенбарлык яраштыра, юклык талаштыра — посл. доста́ток примиря́ет, недоста́ток (бе́дность) ссо́рит
весь, всябарлык илләрнең пролетарийлары берләшегез! — пролета́рии всех стран, соединя́йтесь!
барлык көчне туплап — собра́в все си́лы
-
7 яңадан
нареч.1) сно́ва, опя́ть, ещё раз, вновь, за́ново, снача́ла; на́ново, сы́зноваяңадан яши башлаган кебек — как бу́дто сно́ва на́чал жить
яңадан ясау — сде́лать за́ново
яңадан кыш җитте — опя́ть пришла́ зима́
яңадан кабатла әле — повтори́-ка ещё раз
2) в слож. сл. переводится приставкой пере-яңадан планлаштырырга — переплани́ровать
яңадан бәяләү — переоце́нивать
яңадан кору — преобразо́вывать/преобразова́ть, переде́лывать/переде́лать || преобразова́ние, переде́лывание
яңадан торгызу (барлыкка китерү, аякка бастыру) — возрожда́ть/возроди́ть || возрожде́ние
-
8 дөнья
сущ.1) мир, вселе́нная, мирозда́ние книжн.; поднебе́сная уст.; народно-поэт. || мирово́йдөньяның берлеге — еди́нство ми́ра
дөньяның барлыкка килүе (килеп чыгуы, яралуы) — происхожде́ние вселе́нной
объектив (материаль) дөнья — объекти́вный (материа́льный) мир
2)а) мир, свет, земно́й шар, плане́та || мирово́йдөнья кисәкләре — ча́сти све́та
бөтен дөньяны әйләнү — объе́хать весь мир
дөньяда беренче космик очыш — пе́рвый в ми́ре косми́ческий полёт
дөнья әйләнә сәяхәт — путеше́ствие вокру́г све́та (Земли́)
дөнья чемпионы — чемпио́н ми́ра
дөнья сугышы — мирова́я война́
дөнья базарына чыгу — вы́йти на мирово́й ры́нок
б) (весь) мир, (весь) свет, все лю́ди, всё челове́чествомоны бөтен дөнья белә — э́то зна́ет весь мир (весь свет); э́то зна́ют все (все лю́ди)
бөтен дөньяга танылу — просла́виться на весь мир; станови́ться всеми́рно изве́стным
дөнья безгә карый — челове́чество (весь мир) смо́трит на нас
дөнья мәсхәрәсенә калдыру — опозо́рить пе́ред все́ми (всем ми́ром)
3) мир, среда́, укла́д жи́зни (обще́ственный) стройантик дөнья — анти́чный мир
иске дөнья — ста́рый мир
капиталистик дөнья — капиталисти́ческий строй
дөньяны үзгәртеп кору — преобразова́ть мир
4) мир, (окружа́ющая) среда́, сфе́рахайваннар дөньясы — живо́тный мир; фа́уна
үсемлекләр дөньясы — расти́тельный мир; фло́ра
су асты дөньясы — подво́дный мир
җир асты дөньясы — подзе́мный мир
5)а) жизнь, житьё || жите́йский, мирско́йдөньяга үз күзләрең белән карау — смотре́ть на жизнь (мир) свои́ми глаза́ми
дөнья үзе өйрәтә — жизнь сама́ у́чит
дөньяны аңламау — не понима́ть жизнь
дөньядан бизү (тую) — потеря́ть интере́с к жи́зни
дөнья эшләре — жите́йские дела́
дөнья мәшәкатьләре — жите́йские (мирски́е) забо́ты
дөнья ыгы-зыгысы — мирска́я суета́
••дөнья дөнья инде — погов. жизнь есть жизнь
дөнья - үлемле, көн - ахшамлы — посл. ≈ всему́ есть коне́ц (преде́л)
б) рел. жизнь, мир (земно́й, загро́бный)бу дөнья — э́тот мир; земна́я жизнь
теге дөнья — тот мир, загро́бный мир (жизнь)
фани дөнья — бре́нный (тле́нный) мир
дөнья куласа, әйләнә дә бер баса — всё мо́жет измени́ться; всё течёт, всё меня́ется
6) в разн. знач. мир, о́бласть, сфе́ра (кого-л., чего-л.)музыка дөньясы — мир му́зыки
әдәбият дөньясы — мир литерату́ры
коллар һәм ачлар дөньясы — мир голо́дных и рабо́в
матурлык дөньясы — мир красоты́
фән дөньясы — нау́чный мир
кешенең эчке дөньясы — вну́тренний мир челове́ка
уйлар һәм хисләр дөньясы — мир чувств и мы́слей
7) разг.; в знач. нареч. о́чень мно́го, у́ймамәйданда дөнья халык — на пло́щади о́чень мно́го (у́йма) наро́ду
дөнья вакыт үтте — прошла́ у́йма вре́мени
эш дөнья — у́йма дел
дөнья акча тоту — израсхо́довать о́чень мно́го (у́йму) де́нег
•- дөнья күләмендәге
- дөньяны сиземләү
- дөньяны тою
- дөнья төзелеше
- дөнья хәбәрләре
- дөнья хәлләре
- дөньяга караш
- дөньяга мөнәсәбәт
- дөньяны аңлау••дөнья аныкы (дөнья безнеке; дөнья минеке) — быть (чу́вствовать себя́) на седьмо́м не́бе; быть (чу́вствовать себя́) на верху́ блаже́нства; попа́сть на седьмо́е не́бо
дөнья ачылу — ( кому) откры́тие ми́ра (жи́зни)
дөнья әйтү — говори́ть у́мные (де́льные) слова́ (сове́ты)
дөнья бабай — жизнь-нужда́
дөнья байлыгы — ро́скошь
дөнья бәясе — на вес зо́лота
дөнья бәясе торырлык — о́чень дорого́й
дөнья белән исәпләшмәү — не счита́ться с но́рмами жи́зни
дөнья белән саубуллашу — прости́ться с жи́знью ( умереть)
дөнья бетү — см. ахыр заман
дөнья болгату (дөнья бутап йөрү) — баламу́тить
дөнья газабы күрү (дөнья газабы тату; дөнья газабы чигү; дөнья мәшәкате күрү; дөнья мәшәкате тату; дөнья мәшәкате чигү) — мы́кать век (жизнь)
дөнья гизү — стра́нствовать, путеше́ствовать, скита́ться по све́ту
дөнья гүзәле — пи́саная краса́вица; короле́ва красоты́
дөнья җәһәннәме — ад кроме́шный
дөнья җимерелмәс — ничего́ (стра́шного) не случи́тся
дөнья җимерелү — ≈ свет поме́рк в глаза́х
дөнья йөзе — бе́лый (бо́жий) свет
дөнья каруны — прост. мирое́д, жа́дина
дөнья киң — свет кли́ном не сошёлся
дөнья корткычлары — парази́ты о́бщества
дөнья көтә белми торган — непракти́чный, нео́пытный
дөнья көтү (дөнья сөрү) — жить, существова́ть; вести́ жизнь (хозя́йство)
дөнья кубару (дөнья куптару; дөнья күтәрү; дөнья туздыру) — подня́ть переполо́х (сканда́л); переполоши́ть, взбудора́жить
дөнья кубарып (дөнья куптарып; дөнья күтәреп; дөнья туздырып; дөнья җимереп) — во всю ива́новскую (о́чень гро́мко, о́чень бу́рно и т. п.)
дөнья кубарып йөрү (дөнья куптарып йөрү) — переполоши́ть, взбудора́жить
дөнья кубу — переполоши́ться, всполоши́ться
дөнья куу — стреми́ться нажива́ть добро́; быть ненасы́тным (жа́дным)
дөнья кую — сконча́ться, преста́виться
дөнья күзләре йомылу — ≈ усну́ть ве́чным (после́дним) сном
дөнья күрмәгән — не позна́вший жи́зни, нео́пытный; ма́ло ка́ши ел прост.
дөнья күчсә дә — хоть (е́сли да́же) свет перевернётся
дөнья оҗмахы — земно́й рай; ра́йская жизнь
дөнья рәхәте — ≈ не жизнь, а мали́на
дөнья сираты — уст. прохожде́ние призывно́й коми́ссии
дөнья терәге (дөнья тоткасы) — опо́ра жи́зни; подде́ржка (в чём-л.)
дөнья тигезләнү (дөнья түгәрәкләнү; дөнья төгәлләнү) — вздохну́ть свобо́дно (облегчённо)
дөнья төзәлү (дөнья рәтләнү; дөнья җайлану) — ула́диться, нала́диться, устро́иться ( о жизни)
дөнья тулган — о́чень мно́го; хоть пруд пруди́
дөнья фани — жизнь быстроте́чна; мир не ве́чен
дөнья яралганнан бирле — с те́х по́р как существу́ет мир; с сотворе́ния ми́ра
дөнья яңгыратып — во всё го́рло (крича́ть); во всё ива́новскую
дөньяга баш булу (дөньяга баш хаким булу) — хозя́йничать, госпо́дствовать
дөньяга җигелү — окуну́ться (погрузи́ться, уходи́ть) с голово́й в жите́йские (мирски́е) забо́ты
дөньяга катышу — обща́ться с ми́ром
дөньяга килү — появи́ться на свет; роди́ться ( о ребёнке)
дөньяга китерү — произвести́ на свет, роди́ть (ребёнка)
дөньяга күренерлеген калдырмау (дөньяга чыгарлыгын калдырмау; йөзенә күренерлеген калдырмау; йөзенә чыгарлыгын калдырмау) — вы́ставить на позо́р; покры́ть позо́ром книжн.
дөньяга сыймый йөрү (дөньяга сыймастай булып йөрү) — ходи́ть го́голем (ко́зырем) прост.
дөньяга таралу (дөньяга таралу; дөньяга фаш булу; дөньяга җәелү) — вы́ступить (всплыть, вы́плыть, вы́йти) на свет бо́жий
дөньяга фаш итү — см. дөньяга чыгару 2)
дөньяда бер — еди́нственный в ми́ре, уника́льный
дөньяда булмаган — необыкнове́нный, из ря́да вон выходя́щий
дөньяда юк — нет в живы́х, у́мер
дөньяда яшәү яки үлем мәсьәләсе — вопро́с жи́зни и́ли сме́рти
дөньядан бизү (дөньядан тую) — разочарова́ться в жи́зни; потеря́ть интере́с к жи́зни
дөньядан ваз кичү — отреши́ться/отре́чься от жи́зни
дөньядан китү (дөньядан кичү; дөньядан күчү; дөньядан кайту; дөньядан үтү) — уйти́ из жи́зни
дөньядан сәфәр итү — эвф. отправля́ться в мир ино́й; умере́ть
дөньядан югалу — забы́ться
дөньяны дер селкетеп — о́чень си́льно; во всю си́лу (мощь)
дөньяны онытып — забы́в обо всём
дөньяны сасыту — наболта́ть с три ко́роба (сплетни о ком-л, о чём-л.)
дөньяны тату — позна́ть жизнь
дөньяны тибеп (дөньясына тибеп) — прост. на широ́кую но́гу; разгу́льно
дөньяны ут алса да — ≈ случи́сь хоть пото́п; несмотря́ ни на что́
дөньяныкы дөньяда бетсен — свести́ счёты; не оста́вить на загро́бный суд
дөньяның асты-өскә килү — перевёртываться/переверну́ться вверх (кве́рху) дном
дөньяның астын-өскә әйләндерү — переверну́ть весь мир
дөньяның ачысын-төчесен тату — испи́ть (го́рькую ча́шу) до дна; испи́ть го́речь жи́зни
дөньяның дүрт ягына — на все четы́ре сто́роны
дөньяның дүрт ягыннан — со всех концо́в све́та
дөньяның очында (дөньяның кырыенда) — на краю́ све́та (о́чень далеко́)
дөньясы асты-өскә килсен — хоть кол на голове́ те́ши; случи́сь хоть пото́п; да́же е́сли весь свет перевернётся
дөньясын күрәсе килмәү — всё опосты́лело
дөньясын оныту — забы́ть обо всём на све́те
дөньясын таныту — показа́ть, где ра́ки зиму́ют прост.
дөньясын теттереп (дөньясын типтереп; дөньясын җимерттереп) — припева́ючи, разгу́льно; на всю (по́лную) кату́шку прост. (жить, весели́ться, пра́здновать и т. п.)
- дөнья бетерепдөньясына исе китмәү — быть беспе́чным; хоть трава́ не расти́
- дөнья бозу
- дөнья бутау
- дөнья кадәр
- дөнья хәтле
- дөнья чаклы
- дөнья күрү
- дөнья малы
- дөнья тулы
- дөнья хәле
- дөнья шаулату
- дөньяга чыгару
- дөньяга чыгу
- дөньядан хәбәрсез
- дөньядан хәбәре юк
- дөньяны күргән
- дөньяны күп күргән
- дөньяны оныту
- дөньяның астын-өскә китерү
См. также в других словарях:
өрү — I. Өзек өзек тавышлар чыгару (эт, төлке тур.) 2. күч. Тиргәшү, әрләшү, орышу; начар сүзләр әйтү. II. ӨРҮ – 1. Һава агымын куу, куып күчерү, һаваны хәрәкәткә китерү (җил тур.). Кая да булса салкын һава керү, үтәли җил барлыкка килү тур. ярыктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тудыру — 1. Баланы дөньяга китерү; бәбиләү 2. күч. Үзенең иҗади эше белән берәр нәрсәне (мәс. рухи байлыкларны) барлыкка китерү 3. күч. Берәр кешедә теге яки бу сыйфатларны, үзлекләрне барлыкка китерүгә сәбәпче булу 4. күч. Берәр фикер яки тойгы, берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәчәк — I. 1. Ябык орлыклы үсемлекләрнең таҗ яфракчыкларыннан, серкәч белән җимешлектән торган үрчү органы 2. Шундый үрчү органы булган үләнчел үсемлек яланда аллы гөлле чәчәкләр үсә. ЧӘЧӘК АТУ – 1. Чәчәк барлыкка китерү 2. күч. Үсешнең югары дәрәҗәсенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәю — 1. Җыелып, бөкләнеп яки йомарланып торган әйберне язып, киңәйтеп җибәрү, ачу 2. Нин. б. өслеккә әйберне бөтен иңе, киңлеге белән салу. Ята яки утыру өчен аска нәр. б. түшәү, салу, урын әзерләү 3. Бөртекле, вак әйберләрне юка катлам итеп як якка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
челтәрләү — (ЧЕЛТӘРЛӘНҮ) – 1. Челтәр тоту, челтәр (1) белән бизәү 2. Бик күп урыннарда тишеп үтү, тишекләр барлыкка китерү. Тишек тошыклар барлыкка китерү; челтәрләр ясау 3. Төрле юнәлештә салынган юллар һ. б. ш. белән каплау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чеметтерү — 1. (Чеметү) 2. Тәндә кисәк кисәк авырту тойгысы барлыкка китерү, тәнне беркадәр авырттыру 3. күч. Авыр тойгылар уяту; борчылу, кызгану хисе барлыкка китерү (мәс. күңелдә) 4. күч. Үткен сүзләр белән тәнкыйть итү, сүз белән җиңелчә рәнҗетү кызның… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чүпелдәтү — 1. Үпкәндә, иренне суырганда һ. б. ш. үзенә бертөрле тавыш барлыкка китерү 2. Суга бәреп һ. б. ш. тавыш барлыкка китерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гальваник — с. 1. Электрохимик реакция ярдәмендә барлыкка килә торган. Химик реакция юлы белән электр тогы барлыкка китерә торган 2. Гальванизация эшенә караган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
флюс — I. мед. Бозык теш төбе үлекләп, яңак шешү. II. ФЛЮС – 1. Катнашмаларның эрүен тизләтү һәм шлак барлыкка китерү өчен рудага кушыла торган матдә 2. Аккургаш йөгертеп, эретеп ябыштырганда металлар өстендә барлыкка килә торган оксидлардан арындыру… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чагылу — I. 1. Ялтырау, ялтырап күренү; яктылык нурлары кире кайту. Ялтырау, күренү (нин. б. яктылык шәүләсе тур.) 2. Кешедәге нин. б. рухи хәл, үзенчәлек, уй беленү (хәрәкәтләрдә, йөздә һ. б.). Нин. б. үзенчәлек, билге күренү, беленү 3. Сәнгатьле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чаптырдау — Баткак ерып, су җыелган урыннан, күлдәвектән барганда һ. б. ш. кайбер эш хәрәкәт вакытында үзенә бертөрле тавыш барлыкка килү яки барлыкка китерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
